Oudejaarsconferenciers: Seth Gaaikema

Het jaar 2020 loopt ten einde, dus ook bij Theater.nl tellen we af. Normaliter is dit hét hoogseizoen voor de cabaret-wereld en kun je overal kijken naar oudejaarsconferences. Deze shows zijn een echte Nederlandse traditie.  En daarom zetten we dit jaar belangrijke conferenciers in het spotlicht. Seth Gaaikema was de eerste cabaretier die, na het grote succes van Wim Kan op de radio, een oudejaarsconference op de televisie speelde. Helaas was daar niet iedereen over te spreken...

Seth Gaaikema was de zoon van twee doopsgezinde predikanten, studeerde letterkunde en maakte lange tijd teksten voor Wim Kan. Gaaikema was bovendien lange tijd een van de belangrijkste tekstschrijvers van het Nederlandse theater. Hij vertaalde bijvoorbeeld ook liedjes in musicals als My Fair Lady, Oliver, Les Misérables, The Phantom of the Opera, Evita, Miss Saigon en Chicago. 

En vanaf 1969 waagde hij zich te meten met de grote Wim Kan. In dat jaar maakte hij voor het eerst een oudejaarsavondprogramma, Heer ik kom hier om te twijfelen. Een jaar later beleefde hij zijn grote doorbraak met de oudejaarsconference Tien Miljoen Geboden van 1971. Hier toetste hij de geboden van Mozes aan de maatschappij van de jaren zeventig. Wat deze shows toch wel erg bijzonder maakten, was dat Gaaikema de protestgeneratie en de generatie van de Tweede Wereldoorlog wist te verenigen. 

Zijn plek in de traditie werd Seth Gaaikema echter niet van harte gegund. Wim Kan was niet blij dat Seth voor zichzelf was begonnen. De kritieken waren ook niet mals. Toch maakte Gaaikema er zeker geen geheim van dat hij graag het stokje over wilde nemen van Wim Kan. Toch blijkt niet hij, maar Freek de Jonge de échte erfgenaam van Wim Kan. In 1982 geven die twee ieder een eigen conference op de televisie.

Pas in 1985 verscheen Gaaikema weer op televisie met een oudejaarsconference. Deze nieuwe shows waren traditionele cabaretvoorstellingen in het theater. De shows waren ook een stuk politieker en leken enorm veel op die van Wim kan. Veel mensen noemden het een goedkope kopie.

Toch heeft Gaaikema zijn plaats in de traditie weldegelijk verdiend. In zijn oudejaarsconference van 1988 kwam hij openlijk uit voor zijn homoseksualiteit en doorbreekt daarmee een taboe. In 1990 speelde hij echter zijn laatste conference op televisie. 

Wat maakte de conferences van Seth Gaaikema uniek?

De vroege conferences van Gaaikema waren redelijk uniek. Ze werden gespeeld in het concertgebouw en Gaaikema liet veel andere mensen aan het woord. Ook zong en speelde hij met andere muzikanten. Dat leverde een zeer gevarieerd cabaretprogramma op. Qua humor kun je Gaaikema nog wel vergelijken met Wim Kan, maar je ziet ook duidelijk dat Gaaikema is opgegroeid in een domineesgezin. Door de zaal van het concertgebouw lijkt het soms wel een beetje op een kerkdienst.

De latere oudejaarsconferences waren traditionele cabaretshows in het theater. Hier werd hij vooral bekend om zijn vele woordspelingen. Maar dit soort humor werd door velen gezien als oubollig. Sterker nog: veel mede-cabaretiers namen hem hiervoor op de hak. Seth Gaaikema is daardoor een bijzondere figuur in de traditie van de oudejaarsconference. Hij deed het met liefde, maar dat was vaak niet wederzijds.

Ben je op zoek naar een andere cabaretvoorstelling? Kijk dan ook even in onze theateragenda.