Hoezo Spinoza?

Spinoza is overal: je komt hem tegen op straatnaambordjes, op de gevel van scholen, hij heeft standbeelden in Amsterdam en Den Haag, ooit stond zijn gezicht op de duizend-guldenbiljetten en dan is er natuurlijk ook nog de Spinozapremie, de allerhoogste wetenschappelijke prijs van Nederland. Hij is opgenomen in het canon van Nederland en wordt over het algemeen gezien als een van de grootste Nederlanders aller tijden. Maar wat weten we nou eigenlijk van hem? 

Spinoza was een tweede generatie immigrant, afkomstig uit de Portugees-Israëlitische Gemeente, waar hij op latere leeftijd uit werd verstoten. Hij leefde tussen twee culturen en overleefde twee pestepidemieën, maar de basis voor zijn leven en werk was dat hij vond dat men zich niet moest laten leiden door angst en woede. Mensen zijn geneigd om altijd maar te streven naar meer geld, status en roem, maar volgens Spinoza kan je pas echt gelukkig worden als je dan loslaat. Geluk zit 'm in tevreden zijn met wat je hebt en wie je bent, tolerantie tonen en begripvol zijn naar anderen toe. Zoals hij het zelf omschreef: "Het is belangrijk het menselijk handelen niet te bespotten, niet te betreuren, niet te veroordelen, maar te begrijpen."

Het belangrijkste en meest invloedrijke werk van Spinoza is zijn Ethica; een soort zelfhulpboek avant la lettre. Stap voor stap, met wetenschappelijke precisie, beschrijft Spinoza hoe de mens gelukkig kan worden. Toch is het werk nou niet bepaald duidelijk en is er veel ruimte voor interpretatie. 

Harpert Michielsen heeft de taak op zich genomen om het Nederlandse publiek wat bij te brengen over Spinoza. Niet omdat hij zelf nou zo'n kenner is — hij is theatermaker, geen filosoof — maar nieuwsgierig is hij wel. Hij dook in het leven en werk van Spinoza en neemt het publiek mee langs zijn zoektocht en zijn ontdekkingen. Michielsen is zelf acteur, met rollen bij Het Nationale Toneel en De Trust, in Soldaat van Oranje, Goede Tijden Slechte Tijden en De Luizenmoeder. Hij maakte eerder ook al zogenaamde 'stand-up history'-voorstellingen over Sarphati en Dick Kattenburg, net als Spinoza (en hijzelf) ook bekende Amsterdammers. 

Credits

Tekst en spel - Harpert Michielsen

Eindregie - Martijn de Rijk

Kijk voor nog veel meer theatercolleges in onze theateragenda.

Foto: Ben van Duin